Marte Kloosterman
Het is zaterdag. De zon schijnt, maar mijn to do lijstje is lang. Dat betekent een rondje stad: boodschappen doen bij de biowinkel, mijn Vinted pakketje ophalen bij de Primera, groente van de markt halen en nog even langs de Hema wippen. Ik ben inmiddels op de terugweg. Ik heb mijn katoenen tasjes gevuld aand mijn stuur bungelen. Met elke trap botst mijn knie er tegenaan. Ik trap vermoeid de pedalen van mijn fiets in rondjes en voel mijn spieren een beetje branden als ik ineens iets kruidigs ruik. Een scheutje serotonine schiet door mijn aderen: dit ruikt naar blijdschap, als de geur van de zoute zee. In mijn hoofd hoor ik de meeuwen al kraaien en de zee al ruisen. Ik sla de bocht om en zie het viskraampje van Bart. Bart staat er elk weekend, en zwaait opgewekt naar me als ik met mijn rode kop langs zijn kraampje sjees. Zal ik? Het uitzicht van een lunch met warme, knapperige kibbeling, straks thuis op de bank, maakt me blij. Ik trap op de rem en geef mijn stuur een slinger, rechtsomkeert.
“Ik dacht even dat je zomaar door zou fietsen!” zegt Bart met een pesterige glimlach.
“Ik zou niet durven.” Zeg ik, met een dubbel gevoel. Dat dubbele gevoel heb ik sinds ik de serie ‘Seaspiracy’ heb gezien. Die is veel bekeken op Netflix en heeft me aan het denken gezet.
“The usual, met Ravigottesaus?” vraagt Bart.
“Yes, graag.”
Sinds die serie ben ik gaan twijfelen: is vis eten echt zo slecht? Ik ben vegetariër omdat dat vlees eten enorm bijdraagt aan de opwarming van de aarde, maar ik dacht altijd dat vis eten wel kon. Het gezegde: ‘There is enough fish in the sea’ moet zich op liefdesgebied nog even bewijzen, maar wat betreft milieu geldt dat wel, toch? Toch?
Nou, nee dus, en hier is waarom.
Om te beginnen zijn we als mensheid enorm aan het overbevissen. Dit houdt in dat er in te korte tijd, te veel vis wordt gevangen, waardoor de vissen niet de kans krijgen om zich voort te planten. Zo komen er steeds minder vissen in de zee. Er zijn twee grote gevolgen van overbevissing. De eerste is makkelijk te beredeneren: als er steeds minder vis in de zee is, vangen we dus ook steeds minder vis. Dit zorgt voor voedseltekorten. Er zijn namelijk wereldwijd drie miljard mensen afhankelijk van visvangst als hun belangrijkste voedselbron.1 Overbevissing draagt bij aan dit voedseltekort.
Het tweede grote gevolg van overbevissing is het instorten van ecosystemen. Een ecosysteem is een gesloten cirkel aan interacties tussen planten, dieren en hun omgeving. Als een vissoort uitsterft door overbevissing breekt dit ecosysteem, en is het leven daarbinnen ‘uit evenwicht’. Zie het als een rij dominosteentjes: als één steentje omvalt, stort de hele rij in. Je kunt je natuurlijk afvragen waarom het erg is dat diersoorten uitsterven. Het antwoord is: het leven in de oceaan legt 40% van onze CO2 uitstoot vast.2 Dit gebeurt door phytoplankton, ééncellige diertjes die leven aan het wateroppervlak. Walvissen zorgen ook voor CO2 opslag, dat werkt echt heel fascinerend, hier lees je daar meer over.3 Kortom komt er door overbevissing dus meer CO2 in de lucht.
Figuur 1. Illustratie van een ecosysteem in de oceean. Al het leven in de oceaan is van elkaar afhankelijk.4
Dit is eigenlijk al reden genoeg voor vegetariërs om geen vis te eten. Maar er is nog een belangrijk tweede argument: de visindustrie dumpt veel plastic in de zee. Volgens onderzoek van Sarah. E Nelmes, onderzoeker aan de universiteit van Exeter, draagt ‘draagt afval van visserijen aanzienlijk bij aan de plasticvervuiling in de oceaan’.5 Andere onderzoeken wijzen er zelfs op dat de plastic soep voor 46 procent uit visgerij zoals visnetten en touwen bestaat.6 Kritiek op dit onderzoek is ook weer geuit, door de Plastic Soup Foundation,7 zij noemen lagere percentages. Het daadwerkelijke percentage plastic in de zee waar de visindustrie verantwoordelijk voor is, is moeilijk te onderzoeken, maar feit is dat de visindustrie enorm bijdraagt aan de groei van de plastic soep.
Al met al zijn dit de gevolgen van de huidige visindustrie: voedseltekorten, uitsterven van vissoorten, en de groei van de plastic soep. Het uitsterven van vissoorten heeft ook nog als gevolg dat ecosystemen opgebroken worden, er dus minder CO2 opgeslagen kan worden in de oceaan, wat bijdraagt aan klimaatopwarming. Dit zijn grote problemen. Geen vis meer eten kan helpen deze problemen te tackelen. Ik geloof echter ook dat duurzaam vissen mogelijk is. We zouden no-fishing-zones aan kunnen wijzen, waar de visbevolking zich kan herstellen, zodat we de zeeën niet leegvissen. Terug naar onze zaterdagochtend in de stad: dat kibbelingetje op de markt? Geniet, maar met mate. Want zo kan het niet langer.
1 https://www.worldwildlife.org/industries/sustainable-seafood#:~:text=As%20the%20largest%20traded%20food,a%20primary%20source%20of%20protein.
2 https://www.bbc.com/future/article/20210119-why-saving-whales-can-help-fight-climate-change#:~:text=But%20whales%20are%20not%20only,perfect%20growing%20conditions%20for%20phytoplankton.
3 https://www.bbc.com/future/article/20210119-why-saving-whales-can-help-fight-climate-change#:~:text=But%20whales%20are%20not%20only,perfect%20growing%20conditions%20for%20phytoplankton.
4 https://sites.google.com/a/greengates.edu.mx/oceans-in-crisis/the-ocean-ecosystem
5 Sarah E. Nelms, (4th November 2020) Riverine plastic pollution from fisheries: Insights from the Ganges River system. In: Science of the Total Environment, p 11.
6 Lebreton, L., Slat, B., Ferrari, F. et al. Evidence that the Great Pacific Garbage Patch is rapidly accumulating plastic. Sci Rep 8, 4666 (2018). https://doi.org/10.1038/s41598-018-22939-w
7 https://www.plasticsoupfoundation.org/en/2021/04/statement-over-documentary-seaspiracy/